Anasayfa
Canlı Borsa
Borsa
Döviz Kurları
Altın
Hisse Senetleri
Endeksler
Kripto Paralar
Döviz Hesaplama
Döviz Çevirici
Kredi Arama
admin
Kovid-19’a Karşı Yerli Domates Aşısı Projesi
Kovid-19, 2019 yılının Kasım ayında ortaya çıkmasıyla birlikte dünya genelinde milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine ve toplumların günlük yaşamlarının altüst olmasına neden oldu. Sürekli artan vaka ve ölüm sayıları, insanları evlere hapsederken bilim insanları da virüsle mücadele için çeşitli araştırmalara girişti. Bu bağlamda Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, domates bitkisini kullanarak yenilebilir bir aşı geliştirmek için önemli bir çalışma başlattı. Projenin amacı, hem Kovid-19 hem de benzeri virüslerle mücadele etmek için doğal ve erişilebilir bir aşı alternatifi sunmaktır.
Domatesin Aşı Olarak Kullanılması
Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bayram Çevik, bu yenilikçi projenin temelini oluşturan domates bitkisini aşı olarak kullanma fikrini şöyle açıkladı: “Diğer sektörlerde olduğu gibi yenilebilir bitkiler üzerinden de aşı geliştirme çalışmalarına başladık. Kovid-19 aşısında kullanılan proteini bitkiye gen aktarım teknikleriyle aktarıyoruz. Bitkinin bu proteini üretmesini sağlayarak, aşı olarak kullanmayı hedefliyoruz.” Bu yöntemle, hastaların ağız yoluyla bağışıklık kazanması sağlanacak, böylece geniş kitlelere ulaşmak mümkün olacaktır.
Yerli Aşı Alternatifinin Avantajları
Bu projenin en önemli avantajlarından biri, düşük maliyetli olmasıdır. Ayrıca, geleneksel aşıların saklanması ve uygulanması için gerekli olan tıbbi ekipman ihtiyacını azaltarak, sağlık hizmetlerini daha erişilebilir hale getirecektir. Prof. Dr. Çevik, domatesin tüketilmesi yoluyla aşılanmanın hedeflendiğini belirterek, “Domateste üretilecek protein miktarı ile tüketim dozunun ilerleyen aşamalarda netleşeceğini” ifade etti. Bu çalışmanın, hepatit gibi bazı aşıların yerine geçebilecek bir yerli yenilebilir aşı alternatifi olmayı amaçladığı vurgulandı.
Projenin Gelişimi ve Gelecek Hedefleri
Çalışmaların ilk aşaması, 2022 yılında Çin kaynaklı SARS CoV-2 Wu varyantı kullanılarak başlatıldı. Omicron varyantının ortaya çıkmasının ardından, aynı yıl içerisinde Omicron varyantlarının Spike proteininin RBD ve S1 bölgeleri üzerine çalışmalar yapıldı. TÜBİTAK tarafından desteklenen bu projenin 2023 yılında resmen yürürlüğe girdiği bildirildi. Prof. Çevik, S1 ve RBD bölgelerini içeren domates bitkilerinin başarıyla geliştirildiğini ve yaz aylarına kadar domates meyvesinin elde edilmesinin hedeflendiğini açıkladı.
Güz döneminde fare deneylerine geçilmesi planlanırken, projenin 2026 yılı sonu ile 2027 yılının ilk üç ayı arasında tamamlanması öngörülmektedir. Proje ekibinde Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi’nden Prof. Bayram Çevik, Prof. Dr. Mehtap Şahin Çevik ve Fatma Sarıkaya ile Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Dr. Duygu Kumbul ve Prof. Dr. Mümtaz Cem Şirin yer almaktadır.
Bilimsel Temeller ve Yenilikçi Yaklaşımlar
Ağız yoluyla alınan aşıların mukozal bağışıklığı uyardığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Dünya genelinde sprey ve yenilebilir aşılar üzerine farklı projeler yürütülmektedir. Ancak, Türkiye’de domates üzerinden yenilebilir aşı geliştirilmesine yönelik bu çalışma, ilk olma özelliği taşımaktadır. Bu yenilikçi yaklaşım, hem bilim dünyasında hem de halk sağlığında önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir.
